"Protestolar, Turklerin Artik Erdogan'a Tahammulu Kalmadigini Gosteriyor" - The Atlantic

Aaron Stein - 31 Mayis 2013

Esas Makale: 

http://www.theatlantic.com/international/archive/2013/05/protests-show-turks-cant-tolerate-erdogan-anymore/276447/

Muhaliflerin, Recep Tayyip Erdogan'in “Ottomania” (Ottoman-Mania: Osmanli Manyakligi) ve sert liderligini kinayacak birlestirici bir politikasi yoktu. Simdiye kadar...

Cuma gunu ogleden sonra, Turk polisi protestocu grubun etrafini cevirdi ve Cuma namazindan biraz sonra kalabaligi dagitmak icin gaz bombalari kullanmaya basladi. Protestocular gunlerce Gezi Parki’nda kamp kurmuslardi – hareketli Taksim Meydani’nin yanina sikismis kucuk yesillikli bir park – agaclarin sokulup bir alisveris merkezinin insaati icin yer acilmasini engellemek icin. Turk basbakan Erdogan protestoyu, bu yuzlerce insanin Osmanli tarihine yabanci oldugunu ve projelerin hafiflemeden devam edecegini belirterek tedip etti. Bu sebeple polis protestoculari zorla alandan cikarmak icin biber gazi kullaniyor. Guc kullanimi arttigindan dolayi bu protesto, isgal tarzi hareketten AKP’nin sert liderligine daha buyuk olcekli bir cikisma haline geldi. Protestolar aritk Kocaeli, Edirne, Afyon, Eskisehir, Bodrum, Antalya, Aydin, Trabzon, Mugla, Mersin, Ankara, Adana ve Konya’ya da yayildi. 

Protesto Gezi Parki hareketi olarak baslamis olsa bile artik protestonun dinamikleri Turkiye’nin kusurlu demoktasisindeki bir cok temel celiskiyi yansitmaktadir. Erdogan’in bolucu soylemi ve otoriter yonetime tutkusu onceden guvenebilicegi secmenlerin partiye desteklerini asindirdi. AKP’nin secmen tabakasinin genelde basitce dini muhafazakarlar oldugu varsayilir, meselenin asli, AKP’nin destekcilerinin arasinda az sayida antidemokratik anayasayi kaldirmak isteyen liberaller, partinin ekonomiyi idare seklinden memnun olan bir is sektoru, Turkiye’nin global bir guc olarak yeniden ortaya cikmasi olarak goren milliyetciler, Ottomania’nin (Turk populasyonunun ulkenin emperyal gecmisiyle giderek buyuyen yeniden baglanma arzusu) yayilmasiyla takintili Turk Islamcilar, ve AKP’nin demokratik reformlarindan memnun olan Turkiye’nin Kurt azinliginin bazi uyeleri.

AKP iktidari sirasinda parti parti dolasip daha buyuk ozgurlukler arayan tek grup bir avuc liberal oldu. Turkiyenin ana muhalefeti, Cumhuriyet Halp Partisi (CHP), gorunuste Turkiye’nin laik kesimini temsil ederken politik goruslerini ulkenin bati kiyisinin disina genisletmeyi basaramadi.

Erdogan yonetiminin ilk yillarinda, Turk Anayasasi'nin Avrupa Birligi standardlarina uygun olmasina calisirken, bir kesim liberallerle beraber calismaktaydi. AKP’nin ana secmenlerinden odun vermeyen bir suru insan, Erdogan’a kamuya yonelik cikisir fakat ekonomiyi iyi yonettigi icin ve buyuyen liberal ozgurluklerden memnun olduklari icin sessizce ona oy verirlerdi.

Bu dinamik sona erdi. Son secim kazanildiktan sonra, Erdogan’in coken ekonomiyi buyuk altyapi projeleri ile canlandirma hedefleri, AKP olmayan Turk secmenlerinin farkli bolumlerini giderek artan ofkelerini bir sembolik siyasi olaya yogunlastirmaya itti. Bu ofke polis siddeti yogunlastirdikca sadece daha da artti.

Ayrica, sokaklardaki gosterileri yeni yasa gecme surecindeki ofkeden ayirmak mumkun degil. Yakin zamanda Erdogan, cevresel olarak kuskulu politikalarini sikilastirilmis alkol satisi kisitlamalari ile eslestirdi. Yasa, Turkiye’de tipik olarak, muhalefetten de az kavrama ile hizlica Kabul edildi. Parti sosyal acidan bolucu sorunu Parlementoya goturdu ve iki hafta icinde secmenler tarafindan nasil yorumlanir onemsenmeden kabul edildi. Surec, AKP destekcisi olmayan Turkler arasinda haklarindan mahrum edilme ve politik sisteme karsi guc eksiklikleri dusuncelerini yayginlastirdi. Bu nedenle Gezi protestolari bu dinamigin bir uzantisidir.

Erdogan'in krizi isleme sekli onun hala olaylari sakinlestirebilme yetenegine guvendigini gosteriyor. Kuskusuz, basbakan asil destekcilerinin protestoculari laik hareketle iliskilendirip onlari suclayacagindan emin. Bu durum Turkiye’nin sorunlu demokrasisiyle ilgili onemli seyler yansitiyor: Basbakan odun vermeyi reddediyor, ya da en azindan kendisine oy vermeyenlerin isteklerini goz onunde bulundurmayi. Bu nedenle Turkiye’nin politik gundemi AKP'nin daha muhafazakar secmenlerini yansitiyor.

Protestolardan once, AKP destekcisi olmayan grubun Erdogan’in politik acendasina ofkelerini gosterebilicekleri bir birlestirici neden yokru. Protestolar bu ofkeyi serbest birakti. Bu, devletin protestoyu yatistirmasinin tek yolunun taviz vermek oldugunu gosteriyor. Fakar, AKP’nin tarihi bunun ihtimali cok dusuk bir sey oldugunu ortaya koyuyor. Bu nedenle, muhtemelen devlet sokaklardaki insanlari yatistirmak icin, parktaki insaatin durdurulma karari gibi yarim adimlar sunucak. Hukumet bir noktada duzeni saglamak zorunda olsa da, Erdogan taviz vermeye razi olmadigi surece protesto temelini olusturan dinamikler devam edecek ve her an catismalar patlak verebilir.